Yangın ihbar sistemleri oteller kapalı diğer büyük alanlar çeşitli hammaddeler veya mamül mal bulunduran pamuk plastik ahşap polyester kağıt vb Depo fabrika atış alanlar yanıcı parlayıcı madde gaz kaçağı riski bulunan yerler sanayi tesislerinden evlere kadar ihtiyaç olan her mekanda can ve mal güvenliğini yangına karşı erken uyarı sağlayarak koruyan sistemlerdir. Çeşitli dedektörlerden oluşan sistemler aynı zamanda başka birkaç sisteme entegre olarak çalışabilir. Alarm anında havalandırmayı açabilir asansörü istenen yere getirip tekrar çalışmamasını sağlayabilir yangın söndürme sistemlerini devreye sokabilir vb önlemlerin otomatik olarak alınmasına olanak tanır.
Sistem tasarımında Türkiye'de TSE'nin kabul ettiği EN54
Yangın algılama sisteminin yönetmeliklere ve standartlara uygun olarak tasarlanması ve ihtiyaca en uygun sistemin kullanılması binalarınızdaki can ve mal güvenliğinin sağlanması ve yasal sorumluluklarınız açısından hayati bir önemdedir.
ALGILAMA SİSTEMLERİNİN ÇALIŞMA PRENSİBİ
Sistemde en basit anlamıyla bir yangın paneli bulunur. Panel çeşitli tip algılama elemanlarından (dedektörler, butonlar vb.) gelen uyanları değerlendirip uyarı elemanlarını (sirenler, flaşörier vb.) aktif duruma getirir. Yangın Algılama Sistemleri çalışma prensibi bakımından iki ayrı bölümde değerlendirilir.
1 - Konvansiyonel Yangın Algılama Sistemleri
Konvansiyonelin kelime anlamı sıradan alışılagelmiş demektir. İlk çıkan ve günümüzde hala kullanılmakta olan yangın ihbar sistemlerine verilen isimdir. Konvansiyonel yangın alarm sistemleri genellikle basit sistemlerdir. Bu tür sistemlerde yangın algılaması zon temeline dayanır. (Zon: Belirli bir bölge)
Konvansiyonel yangın alarm panelleri 1, 4, 8, 16, 32…ve benzeri zon sayılarından meydana gelmektedir. Her zona bir ya da daha fazla paralel yangın algılama dedektörü bağlanabilmektedir. Herhangi bir dedektörden alarm geldiğinde o dedektörün bağlı bulunduğu zon yangın paneli üzerinde bir ışıkla gösterilmektedir.
Bu tür sistemler ekonomik olduğundan dolayı günümüzde özellikle küçük projelerde çok sık kullanılmaktadır. Adresli sistemlere göre tek avantajı da zaten ekonomik oluşlarıdır. Bunun dışında dezavantajları ise dedektörlerinin ısı ve hava değişimlerinden etkilenmesi dolayısı ile yanlış alarm risklerinin çok olmasıdır.
Dedektörlerin ve panelin programlanabilir özellikte olmaması dolayısı ile fonksiyonel bir özellik taşımamasıdır. Konvansiyonel yangın alarm sistemlerinde kullanılan yangın algılama dedektörleri şu şekildedir.
2- Analog Adresli Yangın Algılama Sistemleri
Adresli yangın alarm sistemleri adı üstünde adresli olmaktan gelmektedir. En kısa ifade ile yangının adresini kesin olarak bildirmesi temeline dayanır. Adresli yangın algılama sistemi tamamen elektronik ve programlanabilir sistemler bütününden meydana gelir. Bu yangın algılama sisteminde her yangın algılama dedektörünün bir adresi bulunmaktadır. Buda alarm veren dedektörün kolaylıkla panelden görünmesi ve paralelinde yangının çıkış noktasının kolaylıkla tespit edilmesi temeline dayanır.
Adresli sistem konvansiyonel yangın algılama sistemine göre çok daha profesyonel ve çok daha gelişmiş bir yangın algılama sistemidir. Günümüzde orta ve büyük çaplı birçok projede adresli yangın alarm sistemleri kullanılmaktadır. Konvansiyonel sisteme göre en büyük dezavantajı fiyatı olmasına rağmen günümüzde fiyat olarak da giderek konvansiyonel sistemlere yaklaşmaktadır.
Adresli sistemlerde loop yapısı bulunmaktadır. Buda bir çift kablonun yangın panelinden sahaya çıkarak sahadaki bütün elemanları seri olarak dolaşması ve panele geri dönmesi mantığında bir kablolama yapısıdır. Yine konvansiyonel sistemlerde bulunan zon yapısını adresli sistemlerde elektronik olarak yazılım vasıtası ile oluşturmak mümkündür.
Adresli sistemlerde her yangın algılama elemanı ve yangın algılama dedektörünün hassasiyet ayarı yazılım üzerinden panel vasıtası ile ayarlanabilmektedir. Bu da hava ve ısı değişimlerinde konvansiyonel alarm sistemlerinde çokça olan yanlış alarm risklerini ciddi miktarda azaltmaktadır.
Adresli yangın alarm sistemleri birkaç dedektörden tutunda binlerce dedektör ve yangın ekipmanına kadar büyüklükte olan projelerde rahatlıkla kullanılabilirler ve mükemmel yangın güvenliği sağlarlar.
Kontrol Panelleri
Kontrol panelleri korunulacak olan binanın büyüklüğüne, algılama ve uyan elemanlarının miktarına, ihtiyaç olan yardıma kontrol rölelerine ve müşterinin ihtiyaçlarına göre seçilir.
Dedektörler
Dedektör seçimi önemli bir unsurdur. Dedektör yangın ile günlük olayları birbirinden ayırmalıdır. Sigara dumanı, buhar ve depolanan ürünlerden dolayı ortamda bulunan gazlan gerçek bir yangın dumanımdan ayırt edebilmelidir. Ayrıca dedektörlerin algılama alanları göz önüne alınarak doğru bir şekilde yerleştirilmeleri gerekmektedir.
Duman Dedektörleri
Duman dedektörleri optik ve iyonizasyon olmak üzere iki çeşittir. Dumana karşı etkilidirler (Beyaz ve siyah duman). Seçim yapılırken korunulacak alandaki yangın riski göz önüne alınmalıdır. İyonizasyon duman dedektörlerinde bir elektrik akımı iki elektrot arasında akar. Duman geldiğinde bu akım azalır. Optik duman dedektörlerinde ise bir ışık dağılımı ile duman algılanır.
Isı Dedektörleri
Isı dedektörleri sabit ısıya ayarlanmış tipte veya ısı artışını algılayacak şekilde ayarlanmış tipte olabilir. Bunlar diğer dedektöriere göre daha az hassastır. Küçük yangınların çıkma ihtimali olan yerlerde kullanılmalıdır. Küçük ısı değişimlerini algılayamayabilir. Isı dedektörlerinin seçimi yapılırken ortam sıcaklığının 20 derece üstü seçilmeye dikkat edilmelidir.
Yangın İhbar Butonları
Yangın ihbar butonları kısace alarm sistemini harekete geçirerek bir yangın durumunda alarm vermek için personele imkan tanıyan ürünlerdir. Bu butonlar; bir alarm vermek için herhangi bir noktadan 30 metreden fazla uzağa gitmeden, yerden 1.4 metre yüksekliğe ve engelleme olmaksızın kolaylıkla ulaşılabilecek noktalara iyi bir şekilde monte edilmiş olmalıdır.
Alarm Sirenleri
Alarm sirenleri ile ilgili binada oturan kişileri alarm durumuna geçirmek veya tahliye etmek amacı ile tüm bina içinde duyulabilir olması gereken elektronik sirenlerdir.
Testler
Reset düğmesine basarak panel susturulduğunda tüm göstergelerin çalışıp çalışmadığına bakınız ve dahili sirenin çalışıp çalışmadığını kontrol ediniz. Yangın alarmını test etmek için bir yangın ihbar butonunu açarak panelin ikaz vermesini sağlayınız. Sirenlerin çalışıp çalışmadığını kontrol ediniz. Yangın alarm panelini resetleyiniz. Her bir bölge en az üç ayda bir test edilebilecek şekilde her hafta dönüşümlü olarak bir bölge seçiniz. Ayrıca her bir test için farklı bir yangın ihbar butonu ve siren kullanınız. Bu şekilde dönüşümlü olarak tüm yangın ihbar butonları test edilecektir. Yangın ihbar butonların ve dedektörlerin yerleşimini gösteren bina planının olması gerekmektedir. Yapılan bu testler düzenli olarak kayıt edilmelidir.