Data ve Network Sistemleri (Sistem Odası dahil)

Orta ve büyük ölçekli işletmelerin sistem odalarının nasıl yapılandırılması gerektiğinden, sistem odasının izlenmesinden, bilişim altyapısının sağlıklı çalışmasına kadar bir sistem odasında olması ve olmaması gereken gereksinimleri belirleme açısından bir referans niteliğinde olacaktır.

 

1. Yer Seçimi :  Sistem odasının konumlandırılacağı yer seçilirken ortamın fiziksel değişikliklerden minimum etkileneceği bir bölge tercih edilmelidir. Binanın;

– Nem ve ısı oluşturacak ısıtma, soğutma tesisat ve cihazlarından, kalorifer boru ve peteklerinden uzak

– Mevsimsel değişikliklerden etkilenmeyecek

– Manyetik alan oluşturabilecek enerji ve elektrik hatlarından izole

bir alan seçilmelidir. Bununla birlikte ilerleyen bölümlerde bahsedeceğimiz yükseltilmiş zemin antistatik (epoksi boya ya da epoksi kaplama) malzeme ile kaplanmalıdır.

 

 

 

 Bildiğiniz gibi elektrikle çalışan tüm cihazlar için ideal çalışma sıcaklığı söz konusudur. Günümüzde birçok işlemci 70º ve üzeri sıcaklıkta çalışamayacağı için bu ısıya ulaşan sunucular üzerindeki sensörler aracılığıyla kendini kapatır. Hizmet veren bir sunucu için ise bu kabul edilemez bir durumdur. Bu nedenle ortam sıcaklığının mümkünse yedeklenmiş klimalar aracılığıyla optimum çalışma derecesinde tutulması gerekmektedir (10º ve 40º arası kabul edilir). Her ihtimale karşı sistem odasının birkaç noktasına, e-posta, sms ya da telefon çağrısı aracılığıyla bilgilendirme yapan ısı sensörleri konumlandırmanız, sisteminizi ısıya karşı tüm risklerden koruyacaktır. Isı kontrolü ile ilgili olarak sistem odası içerisindeki hava dağılımını doğru sağlamak da çok önemlidir. Teknik önlemlerde de bahsedeceğimiz bu konuda hava sirkülasyonunu doğru sağlamak için sunucuların ön yüzleri birbirine bakacak şekilde konumlandırılmalıdır. Sunucular soğuk havayı önden çeker ve sıcak havayı arkadan dışarıya iter. Soğuk havanın sunuculara ön yüzden ulaşması sağlanmalı, dışarıya verilen sıcak havanın ise soğutma tesisatının girişine ulaşacak şekilde yapılandırılması gerekmektedir. Bu sebeple aşağıdaki örneklerde görebileceğiniz gibi yükseltilmiş zemin yardımıyla birbirinden izole edilmiş iki ortam sunucuların ön yüzüne soğuk havayı ulaştırmak için bize gerekli ortamı sağlayacaktır.

 

 

 

 Nem sadece sunucular ve bilgisayar sistemleri için değil üzerinde elektronik devre elemanları bulunduran tüm cihazlar için bir risk oluşturur. Ortamdaki nem oranının eşik değerlerinin altına düşmesi elektronik devre elemanlarının statik elektrikle yüklenmesine, üstüne çıkması ise sıvı oluşumlarına neden olur ki bu da cihazlarınızın kullanabileceğinden fazla elektrik taşıması ya da kısa devre nedeniyle bozulmasına sebep olacaktır. Bu nedenle sistem odanıza e-posta, sms ya da telefon çağrısı aracılığıyla bilgilendirme yapan nem sensörleri ile izlenmesi ve uygun koşullarda tutulması gerekmektedir.

 

 4. Toz kontrolü – Temizlik :

 

 

Bilgisayara giriş derslerinde ilk öğretilen konulardan biri, bilgisayarları toza karşı korumaktır. Yıllar geçse, teknoloji ne kadar ilerlese de toz sunucular, elektronik devreler ve fanlar için bir risk oluşturmaya devam edecektir. Bu sebeple sistem odanızı toza karşı korumak için, sistem odanıza girişlerde ayakkabınızdaki tozları tutacak günümüzde daha çok sağlık sektöründe kullanılan, resimde görebileceğiniz gibi protectamat isimli zemin kaplaması kullanılmalı, havalandırma sistemleri kurulurken toz filtreli ürünler tercih edilmeli, ürün ambalajları mümkün olduğunca sistem odası dışında bırakılmalı, sistem odasında yapılacak çalışmalarda ortaya çıkacak kablo ve metal parçalarına karşı belirli periyodlarda temizlemelidir.

5. Doğal Afetlere karşı tedbirler : Yukarıda saydıklarımızdan daha kalıcı zararlar verebilecek olan doğal afetlere karşı alınabilecek tedbirleri şöyle sıralayabiliriz.

– Oda içinde çıkabilecek yangınlara karşı duman dedektörleri kullanılarak oda sürekli kontrol altında tutulmalı,  olası bir yangında cihazlara zarar vermeyecek temiz gaz diye adlandırılan FM200 söndürme sistemi kurulmalıdır. FM200 gazının avantajlarından bahsedecek olursak, hızlı ve etkili, doğaya ve ozon tabakasına zararı olmayan, elektronik cihazlar için zararsız, az yer kaplayan ve ortamdaki oksijen seviyesini azaltmayan dünyaca kabul görmüş endüstri standardıdır.  Aşağıda görebileceğiniz gibi dedektörler ve gaz tüpleri kontrol paneli aracılığıyla birbirlerine bağlanarak yangın durumunda otomatik olarak devreye girecek bir söndürme sistemi kurulabilir.

 

 

 – Oda dışında çıkabilecek yangınlara karşı ise sistem odasının kapısı yangına dayanıklı ısıyı ve dumanı diğer tarafa geçirmeyen özel üretim bir kapı seçilmeli, oda duvarlarında iki tarafı alçı ile kaplanmış taşyünü kullanılmalıdır. Taşyünü –50º ile +650º arasındaki sıcaklıklara dayanıklı bir malzeme olduğu için muhtemel dış yangın durumlarında sisteminizi koruyacaktır.

b. Su baskını : Diğer bir doğal afet olan su baskınlarına karşı alınabilecek önlemler yükseltilmiş zemin ve su dedektörüdür. Aşağıdaki örnekte görebileceğiniz yükseltilmiş zemin ve dedektör su basmasından haberiniz olmasını ve gerekli müdahaleleri yapmanız için size zaman kazandıracaktır. Yükseltilmiş zemin aynı zamanda kablolamanın düzenli bir şekilde yapılması ve dışarıdan görünmemesi için ve soğutmanın etkili bir şekilde yapılabilmesi için bize çalışma alanı kazandıracaktır.

 

 

 

 

c. Deprem : Sistem odasındaki kabinlerin ve rafların depreme karşı güvenliğini sağlamak için bağlı bulundukları zeminlere sabitlemek gerekir. Sabitleme, herhangi bir sallanma durumunda sunucularınızın kabinlerden çıkmasını ve düşmesini engelleyecektir.

 

6. Enerji kontrolü : Enerji konusunu bu yazıdaki başlıklar içinde ne kadar uzun anlatsak da yetersiz kalacaktır. Ana başlıklar olarak enerji altyapısında dikkat edilmesi gereken konular;

– Enerjinin sürekliliği

– Enerjinin yedekliliği

– Enerjinin iletimi

– Enerjinin izlenmesi

– Topraklama

olarak sıralanabilir. Sistem odanızdaki cihazlar için gerçekleşmesi en muhtemel risk elektrik kesintisidir. Enerjinin sürekliliği ve yedekliliği için sistem odası planlanırken sunucular, storage birimleri, yedekleme üniteleri, switch, router ve diğer tüm cihazların mevcut çektiği enerjinin yanında büyüme trendi de düşünülerek ihtiyaca uygun, şebekedeki dalgalanmaları da önleyecek regülatörlü bir UPS ve paralelde şebeke hattı için ayrıca bir regülatör ve sistemlerinizin kritiklik durumuna ve ekonomik gücünüze bağlı olarak jeneratör kurulumu yapılmalıdır. Günümüzde bilişim altyapınıza hizmet veren cihazların çoğu yedeklilik açısından çift enerji beslemesi ile üretilmektedir. Bu doğrultuda kabinlerinize ulaştıracağınız biri UPS,  diğeri jeneratör beslemeli 220V stabil gerilime sahip regüle edilmiş iki enerji hattı, cihazlarınızın kesintisiz çalışmasını sağlayacaktır. Enerjinin iletimi ile ilgili olarak, enerji nakil hatlarının konumlandırılacağı yer seçilirken oluşturacağı manyetik alan nedeniyle network kablolarından belli uzaklıkta bir bölge seçilmelidir.Ayrıca enerji nakil hatlarının kablolaması yapılırken, her kablo üzerinden çekilecek toplam enerji miktarı göz önünde bulurularak doğru kablo tipi ve kalınlığı seçilmelidir. Enerjinin izlenmesi sisteminiz için kritik diğer bir başlıktır. Altyapınızdaki tüm cihazların kullandığı enerji miktarını sayısal değer olarak bilmeli, gözetim altında tutmalı, sisteminize yeni bağladığınız cihazlarda altyapınızın yeterli enerjiyi sağlayacağınızdan emin olmalısınız. Aksi takdirde sigorta atması, tüm sistemlerin kapanması ya da kabloların ısınmasından dolayı istenmeyen sonuçlar oluşacaktır. Topraklama konusunda sistem odası kurulmadan önce mutlaka profesyonel yardım alınmalıdır. Topraklamanın hiç olmadığı ya da ihtiyaçlara uygun yapılmadığı bir sistemde devreleriniz sürekli statik elektrikle yüklenecek ve kolayca bozulabilecektir. Konuyla ilgili olarak başbakanlık tarafından yayınlanan şu bağlantıdaki mevzuatı da referans alabilirsiniz.

 

7. Kabin düzeni : Isı kontrolü başlığında bahsettiğimiz gibi, sunuculardaki fanlar havayı önden çekip arkadan dışarı itecek şekilde dizayn edilmiştir. Bu sebeple kabin düzeni oluşturulurken sunucuların ön yüzleri birbirlerine bakacak şekilde kabin düzeni oluşturulmalı, doğru ve etkili soğutma için soğuk hava sunuculara önden ulaştırılmalıdır. Kabinlerinize cihazlarınızı yerleştirirken yerel ağ ve dmz’e hizmet eden sunucuları ve switchlerini, ayrı konumlandırmak, veri depolama, yedekleme, ağ bağlantısı ve güvenlik cihazlarını merkezi, kolay erişilebilir bir noktaya yerleştirmek işinizi kolaylaştıracak ve size planlı bir büyüme sağlayacaktır.

 

 

8. Kabin içi kablolama : Herhangi bir problem durumunda en kısa zamanda problem olan sunucuya ulaşmak ve downtime diye adlandırılan hizmet kesintisi süresini en aza indirmek bilişim personelinin işini kolaylaştıracaktır. Bu sebeple kabin içi kablolamanın mümkün olan en düzgün şekilde yapılması, sunucuların kablo toplayıcı aparatlarının takılması, network kablolarının etiketlenmesi hem kaliteli ve düzenli bir görünüm sağlayacak hem de problem anında aradığınızı kolayca bulmanızı sağlayacaktır. Aşağıdaki doğru ve yanlış örnekleri görebilirsiniz.

 

 

 

 

9. Düzenli kayıt tutma : Eğer  ortalamanın   üzerinde   büyüklükte   bir   yapınız  varsa sunucularınızın ve diğer cihazlarınızın hangi kabinde olduğunu aklınızda tutmak imkansızdır. Bu sebeple yapınızı oluşturmaya başladığınız ilk günden itibaren kabinlerinizi numaralandırmalı, hangi cihazın hangi kabinde olduğunu bir veritabanında benzersiz bir kayıt numarasıyla kayıt altına almanız gerekir. Bu büyüklükte bir yapınız varsa kalite standartları gereği zaten bir envanter yönetimi yazılımınız olacağınız için ilave edeceğiniz birkaç alan ile bu düzenlemeyi yapabilirsiniz.

 

10. Güvenlik – İzleme : Sistem odanız için kendiliğinden oluşan fiziksel ve teknik problemler dışında bilinçli yapılmış sabote girişimleri de ciddi sonuçlar doğurabilir. İşten çıkarılan bir çalışan, öfkeyle sisteme bilinçli olarak zarar verebilir. Bu sebeple sistem odasının girişi mutlaka kilitli, kontrollü olmalı, odaya girişler yalnızca yetkilendirilen kişiler tarafından yapılmalı, giriş çıkışlar saat ve isim bilgisi ile istenildiğinde raporlanabilmeli ve son olarak herhangi bir adli vaka durumunda kullanılmak üzere tüm hareketlerin gözlemlenebileceği açılarda kamera yerleştirilmeli ve hareketler kayıt altına alınmalıdır.

Günümüzde birçok cihaz arıza durumunda bunu belli edecek bir alarm ya da hata ışığı yakacak şekilde dizayn edilmiştir. Ancak bu yazımıza konu olan büyük yapılarda, her gün sistem odasına giriş yapıp hangi cihaz hata vermiş ya da bozulmuş şeklinde kontrol etmek yerine SNMP destekli cihazları bir izleme yazılımı üzerinden kontrol etmek ve arıza durumunda size e-mail yoluyla bilgilendirme yapacak bir sistem inşaa etmek daha doğru yaklaşımdır. Bu iş için Microsoft’un System Center Operation Manager (SCOM) ve HP’nin System Insight Manager (SIM) ürünlerini kullanabilirsiniz. HP SIM kullanarak care pack anlaşması ve garanti kapsamındaki cihazlarınız için donanım arızası durumunda otomatik çağrı açılmasını ve arızalı parçanın değişim sürecinin otomatik olarak başlatılmasını sağlayabilirsiniz.